ΙΣΤΟΧΩΡΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Η κοινωνική δικτύωση αποτελεί ένα εκπληκτικό φαινόμενο του 21^ΟΥ αιώνα. Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στον καθένα από εμάς να δημιουργήσουμε και να σχεδιάσουμε την προσωπική μας ιστοσελίδα (προφίλ), χρησιμοποιώντας γραφικά ,χρώμα, μουσική και εικόνες ώστε να της δώσουμε ξεχωριστό χαρακτήρα. Πρόκειται για δραστηριότητα ιδιαίτερα προσφιλή στους νέους και δεν απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις.

Στις ιστοσελίδες αυτές, οι χρήστες μέσα από τα εικονικά τους προφίλ λειτουργούν διαδραστικά με άλλους χρήστες , δημοσιεύουν τις φωτογραφίες και τα βίντεό τους, γίνονται μέλη σε ομάδες κοινωνικών ενδιαφερόντων (groups), δημοσιεύουν και ανταλλάσουν τις καλλιτεχνικές τους δημιουργίες (μουσική, εικαστικά έργα κ.λ.π.), επισκέπτονται σελίδες άλλων χρηστών και χρησιμοποιούν πλήθους εφαρμογών (κουίζ, παιχνίδια, κ.λ.π.).

Τα πιο σημαντικά προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης σε σχέση με τους ανήλικους είναι τα εξής:

• Κακή χρήση προσωπικών δεδομένων

Τα παιδιά δίνουν πολλά στοιχεία στο προφίλ τους: τηλέφωνα, διευθύνσεις, στοιχεία της οικογένειας κ.λ.π. που μπορεί να οδηγήσουν στον εντοπισμό τους στον φυσικό κόσμο. Ιδιαίτερο ζήτημα αποτελεί η δημοσίευση φωτογραφιών , καθώς είναι ιδιαίτερα εύκολο να παραποιηθούν και να κυκλοφορήσουν αλλαγμένες στο διαδίκτυο.

• Grooming (αποπλάνηση για γενετήσιους λόγους)

Στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την ταυτότητα του συνομιλητή μας , ακόμη και αν βλέπουμε κάποια φωτογραφία του ή  χρησιμοποιούμε κάμερα- η χρήση της οποίας δεν συνιστάται στους ανήλικους χρήστες , καθώς καθιστά τον εντοπισμό τους στο φυσικό κόσμο ευκολότερα. Έτσι, πολλοί επιτήδειοι , εκμεταλλευόμενοι το στοιχείο της ανωνυμίας του διαδικτύου , προσεγγίζουν ανήλικα παιδιά , δίνουν ψευδή στοιχεία για την ταυτότητά τους και κυρίως για την ηλικία τους , με στόχο την αποπλάνηση για γενετήσιους λόγους.(το φαινόμενο  “grooming”).

Οι παιδόφιλοι αυτοί ξεκινούν συζητήσεις με τα πιθανά θύματα με σκοπό να αναπτύξουν φιλική σχέση με αυτά και να αποσπάσουν όσο το δυνατό περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον τόπο διαμονή τους, τα ενδιαφέροντα, τα χόμπυ και τις σεξουαλικές τους εμπειρίες. Μέσα από τη σχέση αυτή προκαλούν σιγά σιγά συζητήσεις σεξουαλικής φύσεως, και πολλές φορές οι παιδόφιλοι στέλνουν στα υποψήφια θύματα φωτογραφίες παιδικής πορνογραφίας αλλά και πορνογραφίας ενηλίκων για να δώσουν την αίσθηση ότι αυτό είναι κάτι το φυσιολογικό. Η τακτική αυτή χρησιμοποιείται για να υπονομεύσει την απροθυμία των παιδιών στο να λάβουν μέρος στη σεξουαλική επαφή. Χρησιμοποιείται επίσης για να αποτρέψει το θύμα από το να ζητήσει προστασία από τους γονείς και τους δασκάλους του, αφού καταλήγει να νιώθει ένοχο που έχει ανταλλάξει  τέτοιου είδους φωτογραφίες.

 

• Ηλεκτρονική παρενόχληση ή Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyberbulling)

Η ηλεκτρονική παρενόχληση είναι η επιθετική συμπεριφορά από πρόθεση με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων μεταξύ παιδιών και εφήβων, όπως:

• Αποστολή κειμένων , e-mail, ή άμεσων μηνυμάτων με κακό περιεχόμενο.
• Ανάρτηση προσβλητικών – εξευτελιστικών φωτογραφιών, βίντεο και άλλου υλικού σε ιστοσελίδες όπου και άλλα άτομα έχουν πρόσβαση, όπως για παράδειγμα blogs, ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, fora κ.α.
• Χρήση του ονόματος ξένου χρήστη με σκοπό τη διάδοση φημών στο περιβάλλον του θύματος μέσω της χρήσης κινητού, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μέσω άλλων υπηρεσιών ηλεκτρονικής επικοινωνίας (κλοπή ταυτότητας)
• Νεκρές κλήσεις.
• Προσβλητικά προφορικά μηνύματα

Μια άλλη τεχνική είναι η δημιουργία ιστοσελίδων που στοχοποιούν συγκεκριμένα άτομα καλώντας άλλους να δημοσιεύσουν μηνύματα μίσους.

• Κλοπή ταυτότητας

Αφορά τη δημιουργία ενός ψεύτικου προφίλ από ένα άτομο που προσποιείται ότι είναι κάποιο άλλο με στόχο να παρενοχλήσει στη συνέχεια άλλα μέλη του ιστοχώρου( εμφανίζονται με το όνομα κάποιου ποδοσφαιριστή, τραγουδιστή, πολιτικού, χωριού, πόλης κ.λ.π. ή την κλοπή κωδικών ενός μέλους του ιστοχώρου με τον ίδιο σκοπό.

• Αξιοπιστία περιεχομένου

Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί σε ομάδες που δημιουργούνται στους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης και που αφορούν ρατσιστικές, εξτρεμιστικές ή άλλου είδους επιβλαβείς ομάδες (μίσους κατά των ζώων, παραθρησκευτικές, κ.λ.π.)

 

ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Ως πρώτη μέριμνα , είναι βασικό να εντρυφήσουμε τα παιδιά σε γενικούς κανόνες ασφάλειας. Οι παρακάτω κανόνες είναι εξίσου σημαντικοί, όμως είναι ενδιαφέρον να ανακαλύψετε τι σκέφτονται τα ίδια τα παιδιά:

1. Δεν αποκαλύπτω ποτέ προσωπικές λεπτομέρειες στο διαδίκτυο, όπως το πραγματικό μου όνομα , τη διεύθυνση και το τηλέφωνό μου, το όνομα του σχολείου μου , τα στοιχεία της οικογένειάς μου και των φίλων μου ή και τρίτων ανθρώπων.
2. Ενημερώνω τον γονέα μου ή κάποιο δάσκαλο που εμπιστεύομαι στην περίπτωση που διαβάσω στο διαδίκτυο κάτι που μου φαίνεται ύποπτο ή πολύ καλό για να είναι αληθινό.
3. Δεν κατηγορώ ούτε προσβάλλω κάποιον στο διαδίκτυο θεωρώντας ότι αστειεύομαι. Αντιμετωπίζω τους άλλους χρήστες με τον ίδιο τρόπο που θα ήθελα να μου φέρονται και αυτοί.
4. Ποτέ δεν συναντώ στο φυσικό κόσμο άτομα που γνωρίζω μόνο μέσα από διαδίκτυο , και όχι στην πραγματικότητα, καθώς αυτά τα άτομα παραμένουν άγνωστα.
5. Μπορώ να διασκεδάζω στον εικονικό κόσμο του διαδικτύου, όμως πάντα αναγνωρίζω ότι διαφέρει από τον πραγματικό.
6. Κάνω τακτικά διαλείμματα όταν είμαι στο διαδίκτυο , για να ξεκουράζονται τα μάτια μου. Δεν μένω πάνω από δύο ώρες την ημέρα. Κινδυνεύω να εθιστώ.
7. Δε ζητώ από άλλους να αποκαλύψουν προσωπικές τους πληροφορίες.
8. Δεν κάνω ποτέ αγορές από το διαδίκτυο αν δεν είναι δίπλα μου ένας γονέας και ποτέ από ιστοχώρους που δεν γνωρίζω αν είναι έγκυροι.
9. Δεν δημοσιεύουμε οποιαδήποτε φωτογραφία στο διαδίκτυο, ειδικά όταν αφορά προσωπικές μας στιγμές , σε στιγμές που δεν θα θέλαμε να δουν ούτε οι γονείς μας.
10. Δεν ενδιαφέρομαι για υλικό που απευθύνεται σε ενήλικους , αναζητώ ιστοσελίδες για παιδιά.
11. Δεν προωθώ e-mail που έλαβα και που βρίσκω απαράδεκτο, γιατί είναι σαν να προωθώ ανεπιθύμητη αλληλογραφία (spam).
12. Όταν μπαίνω στο διαδίκτυο από ξένο υπολογιστή , προσπαθώ να μπαίνω μόνο σε ιστοσελίδες που δεν χρειάζονται τους κωδικούς μου, ειδικά αν η σύνδεση στο διαδίκτυο δεν είναι προστατευμένη.
13. Προστατεύω τους κωδικούς μου και δεν τους δίνω σε κανένα, ακόμη και στους καλύτερούς μου φίλους. Αλλάζω τους κωδικούς μου τακτικά και αμέσως εάν υποπτευθώ ότι κάποιος μπορεί να τους έχει υποκλέψει.

 

Πρέπει πάντα να θυμόμαστε πως ότι ανεβαίνει στο διαδίκτυο παραμένει εκεί για πάντα,(π.χ. γυμνές ή ημίγυμνες φωτογραφίες) που μπορεί να το βρούμε και σε άλλο χώρο του διαδικτύου πιθανώς παραποιημένο. Είναι πολύ δύσκολο να σβηστεί από τη στιγμή που δεν είναι πια στον δικό μας έλεγχο. Είναι, πια, σύνηθες φαινόμενο εργοδότες να   «googl-άρουν» τους μελλοντικούς πιθανούς υπαλλήλους τους στο διαδίκτυο για να αποκτήσουν σφαιρική εικόνα για αυτούς , πέραν του επίσημου βιογραφικού τους.

Για φανταστείτε, λοιπόν, να πέσουν επάνω σε μια φωτογραφία πάρτι- ίσως αρκετών χρόνων πριν- πεσμένος στο πάτωμα με ένα μπουκάλι αλκοόλ στα χέρια σας ….ακόμη και αν η φωτογραφία είναι παλιά και ακόμη και αν έχετε μετανοιώσει που την «ανεβάσατε» μπορεί να σας κοστίσει τη θέση εργασίας.

 

 

ΒΑΣΙΛΙΚΗ  Κ.   ΜΟΥΡΑΤΙΔΟΥ